fbpx

BLACK SWAN

BLACK SWAN

Ana SayfaEkonomiFinans dışı özel sektörün...

Finans dışı özel sektörün dış borcu artıyor

Türkiye’de özel sektörün uzun vadeli yurt dışı kredi borcu artmaya başladı…

Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, 2018 yılı Şubat ayında 228,0 milyar dolar seviyesine kadar çıkan özel sektörün uzun vadeli toplam yurt dışı kredi borcu Aralık 2020’de bir önceki aya göre 2,6 milyar dolarlık artışla 163,5 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Söz konusu yükselişte finansal olmayan şirketlerin borcunda 1,9 milyar dolar, finansal kuruluşlarda ise 0,7 milyar dolarlık artışın etkisi var. Böylece finansal olmayan şirketlerin uzun vadeli yurt dışı kredi borcu Aralık 2020 itibariyle 93,1 milyar dolara, finans kuruluşlarının ise 70,4 milyar dolara yükselmiş durumda. Aşağıdaki grafikte siyah renkli çubuklar özel finansal sektörün, gri renkli çubuklar finans dışı özel sektörün, açık gri çubuklar ise özel sektörün toplam yurt dışı kredi borcunu gösteriyor. 

Kaynak: TCMB, TDM

Finansal olmayan sektörün alt sektörlerine bakıldığında sınai sektörünün uzun vadeli dış borcu 35,5 milyar dolardır. Sınai sektörünün alt sektörleri olan imalat sektörünün uzun vadeli dış borcu 23,4 milyar dolar; elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörünün ise 11,1 milyar dolardır.

Finansal olmayan sektörün diğer bir kolu da hizmetler sektörüdür ve 57,1 milyar dolarlık uzun vadeli dış borcu bulunmaktadır. Hizmet sektörünün alt sektörleri olan inşaat şirketlerinin uzun vadeli dış borç yükü 19,7 milyar dolar, ulaştırma ve depolama şirketlerinin 13,6 milyar dolar, bilgi ve iletişim şirketlerinin 6,4 milyar dolar, gayrimenkul faaliyetlerinin 5,3 milyar dolar, toptan ve perakende şirketlerinin 4,6 milyar dolar, insan sağlığı ve sosyal hizmetler kuruluşlarının 3,9 milyar dolardır. 2020 yılı Kasım ayına göre imalat sektörü uzun vadeli kredi borcu Aralık ayında 1 milyar dolar artmıştır ki bunun 0,7 milyar doları kimyasal madde üreticilerine ait bulunuyor.

Dolayısıyla özel sektörün uzun vadeli yurt dışı kredi borcunun en büyük kısmını Covid-19’un durma noktasına getirdiği hizmet sektörü yüklenmiş durumda. İşte bu yüzden Covid-19 kısıtlamaları devam ettikçe şirketlerin borç ödeme kabiliyetleri ve borç döndürürken maruz kaldıkları yüksek maliyetler ana başlıklar olarak karşımıza çıkıyor.

Özel sektör finans dışı kuruluşların kısa vadeli dış borcu da artıyor…

TCMB verilerine göre Türkiye’nin kısa vadeli dış borç stoku Aralık ayında bir önceki aya göre 4,2 milyar dolar artışla 138,7 milyar dolar oldu. Finans dışı özel sektörün kısa vadeli dış borç stoku ise aylık 1,3 milyar dolar artışla 57,9 milyar dolar seviyesine yükseldi. Aşağıdaki grafikte özel sektör finans dışı kuruluşların kısa ve uzun vadeli yurt dışı borcunu görebilirsiniz.

Kaynak: TCMB, TDM

Kalan vadeye göre gelecek 12 ayda Türkiye’nin ödemesi gereken dış borç stoku ise Kasım ayındaki 184,3 milyar dolardan Aralık ayında 188,8 milyar dolar seviyesine yükseldi.

Yurt içinde kredi faiz oranlarındaki artış, özel sektörü dış borca yöneltiyor…  

6 Kasım 2020’den itibaren Naci Ağbal başkanlığında TCMB, enflasyonla mücadele kapsamında sıkı para politikasını devreye sokarak politika faizini Kasım ve Aralık ayı toplantılarında toplam 675 baz puan (yüzde 6,75 puan) artışla %17 seviyesine yükseltti, bankaları gecelik yerine 1-haftalık vade ile fonlamaya başladı. Elbette faiz artışı kredi faizlerine de yansıyarak TL cinsi ticari kredi faiz oranları %20, ihtiyaç kredisi faiz oranları %23 seviyelerinin üzerine çıktı.

Enflasyonun sadece Türkiye’de değil küresel bazda da sinyallerini almaya başladık. Özellikle Türkiye’nin dış borçlanmada ağırlıklı olarak ABD doları ve Euro cinsinden borçlanması sebebiyle gözümüz ABD ve Euro Bölgesi ekonomilerinde. Nitekim ABD merkez bankası Fed, enflasyon vurgusu yapmaya başladı bile. Bu sebeple düşük faiz imkanından yararlanmak isteyen Türk şirketleri yurt dışındaki düşük faiz oranlarından faydalanmayı tercih etmeye başladı. Aslında şu şekilde sorsaydım siz zaten cevabını vermiş olacaktınız: “Bir şirket yöneticisi olsaydınız, yurt dışı borçlanma faizleri halen düşük seviyelerini korurken ve de üstelik Türkiye’nin risk primi düşmüşken yurt içinden mi yurt dışından mı borçlanmayı tercih ederdiniz?”

Eklemekte fayda var, aşılamanın olumlu sonuçlar vermesi yılın ikinci yarısında kısıtlamaların gevşetilmesine sebep olacağı gibi Fed’in enflasyon sinyallerinin arttığı ortamda sözlü faiz artırım sinyalleri vermeye devam edecek. Aşağıdaki grafikte Fed’in 2013 yılı sonlarında faiz artıracağı sözlü sinyallerine başlamasıyla birlikte Türkiye’de finans dışı özel sektörün yurt dışından uzun vadeli borçlanmaya ağırlık verdiğini açıkça görebiliyoruz. 

Kaynak: TSMB, TDM

Peki, risk primi ne zamana kadar düşük kalmaya devam edecek?

Türkiye’nin Nisan 2020’de 650 seviyesinin üzerine çıkan 10-yıl vadeli CDS primleri 18 Şubat itibariyle 318 seviyelerine kadar geriledi. Benzer şekilde, 2-yıl vadeli CDS primi Mayıs 2020’de 580 seviyesini aşmışken yine 18 Şubat itibariyle 213 seviyelerine gerilemiş durumda. Bu iki sayı şunu ifade ediyor: Türkiye Hazinesi ve şirketleri mesela ABD doları cinsinden 2-yıl vadeli borçlanırken yatırımcıya getirisi 2-yıl vadeli ABD tahvil faizi üzerine %2-3 gibi ek bir prime işaret ediyor ki bu prim 2020 yılı Nisan ayında %6’lara kadar yükselmişti. investing.com sitesinden aldığım aşağıdaki grafikte Türkiye’nin 2-yıl vadeli CDS primlerinin seyrini görebilirsiniz.

Kaynak: INVESTING.COM

Türkiye’nin risk primi düşmesine rağmen, Covid-19 ile ilgili her olumlu gelişme başta petrol fiyatları olmak üzere emtia fiyatları ve özellikle gıda fiyatları üzerindeki baskıyı artırıp enflasyon beklentilerini yukarı çekecek. Bu sebeple Türkiye’nin risk primi düşmüşken yurt dışındaki mevcut düşük faiz imkanından faydalanmak elbette şirketler için rasyonel bir çözüm.

Yukarıda sorduğum risk priminin ne zamana kadar düşük kalacağı sorusuna cevabım: Her şey Covid-19’a bağlı; kısıntılar devam etse de etmese de enflasyon baskısı sürecek, kısıntılarda gevşeme fiyat artışlarını daha hızlandıracak. Hatırlatmak isterim; tedarik zincirindeki zorluklar (beklenen ithal ürünlerle ihraç edilecek ürünlerin nakliyesindeki zorluklar) küresel olarak tedarikçilerin fiyat yükseltmesine, yüksek maliyetler ise nihai ürün fiyatlarına yansıtılarak tüketici fiyat enflasyonunun küresel olarak artmasına sebep oluyor. Enflasyon beklentilerinde artış borç verenlerin de yüksek faiz oranı istemesini beraberinde getiriyor. Bu durum da yüksek dış borç yükü taşıyan Türkiye’nin kamu ve özel sektörünün üzerindeki yükü artıran çok önemli bir faktör.

Dr. Fulya Gürbüz

Most Popular

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

More from Author

Yalancının Mumu Sönüyor Mu?

21 Mart 2024’te Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın faiz artışı kararı, Borsa...

Bitcoin Toparlanıyor

Bitcoin on gün aradan sonra yeniden 70.000 doların üzerinde. Yeni ETF haberleri ile birlikte Bitcoin ve kripto paraların tüm dünyadaki adaptasyonun arttığını görebiliriz.

Sanki Borsa Da Rasyonelleşiyor

25 Mart 2024 tarihine ait gün içi haberleri ve piyasalardaki son...

Varsa Yoksa Siyaset

25 Mart Pazartesi itibariyle Türkiye'de her yer, her şey siyaset. Hafta...

Read Now

Yalancının Mumu Sönüyor Mu?

21 Mart 2024’te Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın faiz artışı kararı, Borsa İstanbul tarafından olumlu bir tepkiyle karşılandı. Bu kararın ardından, Euro ve Dolar’da gün içerisinde önemli geri çekilmeler yaşandı. Euro 34.518 seviyesine, Dolar ise 31.739 seviyesine kadar geriledi. Haftanın başında Borsa İstanbul, pozitif bir açılış yaparak güzel...

Bitcoin Toparlanıyor

Bitcoin on gün aradan sonra yeniden 70.000 doların üzerinde. Yeni ETF haberleri ile birlikte Bitcoin ve kripto paraların tüm dünyadaki adaptasyonun arttığını görebiliriz.

Sanki Borsa Da Rasyonelleşiyor

25 Mart 2024 tarihine ait gün içi haberleri ve piyasalardaki son durumları derlediğimiz yazımızda bugünün öne çıkan başlıkları aşağıdaki gibidir. Gündemde Son Durum https://youtube.com/shorts/kXwkqomsPWM?si=ML29lfvo-uB-Tunc https://twitter.com/TuncSatiroglu/status/1772255513822089314?s=20 https://twitter.com/iriscibre/status/1772259931904729392?s=20 https://twitter.com/ForeksTurkey/status/1772259307884515338?s=20 https://youtube.com/shorts/QG_aJDoelcA https://twitter.com/ForeksTurkey/status/1772241344783634903?s=20 https://twitter.com/BloombergHT/status/1772163725358727585?s=20 Piyasanın Sorusu: Kaç Faiz İndirimi? https://twitter.com/ForeksTurkey/status/1772252331096076629?s=20 https://twitter.com/ForeksTurkey/status/1772245089454067878?s=20 https://twitter.com/EkonomimCom/status/1772267191767031829?s=20 https://twitter.com/BloombergHT/status/1772122891183632440?s=20 https://twitter.com/BloombergHT/status/1772229867938922526?s=20 https://twitter.com/BloombergHT/status/1772119054586621997?s=20 https://twitter.com/BloombergHT/status/1772113360433090920?s=20 https://twitter.com/EkonomimCom/status/1772226926326796420?s=20 Piyasalarda Son Durum Borsa İstanbul Borsa İstanbul, gün içi en düşük 9.029 seviyesini, en yüksek ise 9.336 seviyesini görürken günü yüzde 0,90 düşüşle 9.029 seviyesinde kapattı. Ons Altın Ons altın, gün içi...

Varsa Yoksa Siyaset

25 Mart Pazartesi itibariyle Türkiye'de her yer, her şey siyaset. Hafta sonu yaklaşık 61 milyon seçmen 5 yıl süre ile kendilerini yönetecek yerel liderleri seçmek için sandık başına gidecek. Ülke genelinde 206 binden fazla sandıkta 81 il, 973 ilçe ve 390 belde belediye başkanı ile 50 bin...

Altın ve Gümüşe FED Tamam Veriler Dur Dedi

Gerçekleştirdiği önemli yükselişin ardından geçtiğimiz on gün boyunca yatay bir seyir izleyen altın fiyatları, ABD Federal Rezerv Başkanı Jerome Powell’ın Mart ayı faiz oranlarını sabit tutma kararı ve sonrasında yaptığı açıklamaların etkisiyle $2.222 Dolar/Ons seviyesine yükselerek tarihi bir rekor kırdı. Powell’ın politika yönlendirmeleri, piyasalarda iyimser bir hava...

Yarılanma “Halving” Sonrası BTC

Bitcoin yarılanması, yaklaşık dört yılda bir gerçekleşen ve Bitcoin madenciliği işlemlerinin ödülünü yarı yarıya azaltan bir olaydır. Bu süreç, yeni bitcoinlerin yaratılma hızını azaltmak ve bunun sonucunda mevcut yeni arz miktarını azaltmak için tasarlanmıştır. Yarılanma, yaratıcısı Satoshi Nakamoto tarafından bir tür yapay kıtlığı güçlendirmenin bir yolu olarak...

Fintek’in Kalbi, İstanbul’da Atacak

Türkiye’nin ilk ve en büyük küresel finans teknoloji (fintek) etkinliği olduğu bildirilen İstanbul Fintech Week (IFW) 2024, 16-17 Nisan'da Fişekhane'de düzenlenecek.

Borsada Umut Var Mı? – Borsadan “KAP” da Gel B10

Bist100 Bist100 / USD Türkiye'de Ham Çelik Üretimi %46,6 Arttı Şubat ayında Türkiye'nin ham çelik üretimi %46,6 artışla 3,1 milyon ton seviyesinde gerçekleşti. Yılın ilk iki ayındaki toplam üretim ise 6,3 milyon ton oldu. Hazır Beton Endeksi Şubat Raporu Açıklandı Hazır Beton Endeksi 2024 Şubat Ayı Raporu’na göre, geçen yılın Kasım...

BİST, Bankacılık Endeksiyle Direniyor

22 Mart 2024 tarihine ait gün içi haberleri ve piyasalardaki son durumları derlediğimiz yazımızda bugünün öne çıkan başlıkları.

Vanguard’dan Beklenmedik Tahmin: 2024’te Fed Faizleri Sabit Kalabilir

ABD'nin önde gelen varlık yönetimi şirketi Vanguard, bu yıl için Federal Rezerv'in (Fed) faiz oranlarını düşürmeyeceğini öngörüyor. Bu durum, Fed'in 2024'te üç kez faiz indirimi yapacağı yönündeki beklentileriyle ters düşüyor.

PİYASADA OLAN PİYASADA KALIR B15 – KRİPTO

BİTCOİN'DE FIRTINA BİTTİ Mİ ? AYNI HAFTA HEM 71 BİN DOLAR HEM DE 61 BİN DOLARLI SEVİYELER GÖRÜLDÜ Bitcoin son 1 hafta içersinde aşşağı ve yukarı yönlü çok sert hareketler yaptı.Sebebi konusunda çok farklı görüşler olsa da, aylardır soluksuz yükselen Bitcoin ve Altcoinlerin bir düzeltmeye ihtiyaç duydukları herkes tarafından...

Piyasada Olan Piyasada Kalır – Bölüm 15 – Borsa

Piyasalar fırtınalı bir haftayı daha geride bırakıyor. Hem FED hem TCMB'nin faiz kararlarının olduğu bu haftada borsamızda volatilite oldukça yüksekti. TCMB'den beklentiler/yapması gerekenler derken 500bp bir artış geldi ve dolarda az da olsa yaşanan geri çekilmeyle birlikte borsamızda yukarı yönlü hareket şimdilik hızlanmış gibi. BORSA ISTANBUL - TL...